Gelişim çocuktan çocuğa farklılık gösterir. Ancak genel olarak bazı gelişim milatlarının tamamlandığı dönemler vardır. Bu yazımda 0-5 yaş aralığındaki bebek ve çocukların belli başlı motor gelişimi, dil gelişimi, kavramsal gelişimleri ve sosyal/duygusal gelişimleri

 

Bebek ve çocuk gelişiminde doktorların takip ettiği kilit kavramlar

 

  • Motor Gelişimi: Motor gelişimi büyük motor gelişimi ve küçük motor gelişimi şeklinde ikiye ayrılır. Büyük motor gelişimi oturma, ayakta durma, yürüme, koşma, dengede durma ve pozisyon değiştirme gibi aktiviteleri yapmaya yarayan kas gruplarını kullanabilmektir. Küçük motor gelişimiyse, yeme, yazma-çizme, kıyafet giyme gibi el ve parmaklardaki daha küçük kas gruplarını çalıştıran ve incelik isteyen hareketleri içerir.

 

  • Dil Gelişimi: Beden dili ve mimikleri kullanarak isteklerini anlatma, başkalarının ne dediğini anlama, konuşma ve iletişim kurma gibi becerileri içerir.

 

  • Kavramsal Gelişim: Öğrenme, anlama, problem çözme, mantığa bürüme ve hatırlama gibi düşünme becerileriyle ilgilidir.

 

  • Sosyal ve Duygusal Gelişim: Başkalarıyla iletişim kurma, aile/arkadaş/öğretmenlerle ilişki kurma, işbirliği yapma, duruma göre farklı duygular gösterebilme, başkalarının duygularına önem verme gibi konuları kapsar.

Sizin çocuğunuz belirtilen aylarda bu gelişim milatlarından birini ya da birkaç tanesini gerçekleştirememişse hemen panik yapmaya gerek yoktur. Çocuğunuz muhtemelen kendi hızında gelişimini tamamlayacaktır. Önemli olan çocuğun ileriye doğru bir değişim içinde olmasıdır. Örneğin emeklemeden, ayağa kalkmaya, yürümeye ve koşmaya gibi…

Bununla beraber, çocuğunuz gelişim milatlarının çoğunda sürekli olarak geri kalıyorsa, doktora danışmanızda fayda vardır. Bazı gelişim bozuklukları erken teşhis edildiğinde tedavi edilmesi daha kolay olabilir.

 

Yaş

Motor Gelişimi

Dil Gelişimi

Kavramsal Gelişim

Sosyal ve Duygusal Gelişim

2. Ay

  • El ve ayaklarını aktif olarak oynatır.
  • Elleri çoğu zaman açıktır.
  • Karın üstü yatarken başını ve göğsünü kaldırır.
  • Başını dik tutabilir ama hala yardıma ihtiyacı vardır.
  • Nesneleri elinde tutar.

  • Mırıldanma gibi sesler çıkarmaya başlar. (“aaaah”, “ooooh”)
  • Birşeye ihtiyacı olduğunda ağlar.
  • Gözlerini bir kişi ya da objeye dikip, hareketini takip eder.
  • Farklı ihtiyaçları için farklı tür ağlamaları vardır.
  • Farklı insanların seslerin ayrımına varmaya başlar. Seslere tepki gösterir. (Ör Çıngırak sesine başını döndürür.)
  • Göz kontağı  kurar ve gülümser.
  • Anne ya da bakıcıyı tanır. Onunla iletişim kurmaktan hoşlanır.

 4. Ay

  • Ellerini kavuşturur, ağzına götürür.
  • Karın üstü yatıyorken kafasını dik tutar, ellerinden destek alarak gövdesinin üstünü kaldırır.
  • Nesnelere uzanır ve onları tutar.
  • Karın üstündeyken döner ve emekleme hareketini dener.
  • Nesneleri ağzına götürür.
  • Tanıdığı seslere kafasını çevirir.
  • Kahkaha ve tiz çığlık atar.
  • Bazı sesleri birleştirir.  (“aaah-oooh”, “gaaa-gooo”)
  • Bir oyuncak gördüğünde hareketlenir.
  • Kendine aynada bakmayı sever. Kimi zaman kendi kendine gülümser.
  • Kendisine bakan kişilerle daha çok iletişim kurmaya ve onlara daha çok alışmaya başlar.
  • Aynalarla ilgilenir. Görüntüsüne gülümser.
  • Kendi kendini sakinleştirmeyi bilir.

 6. Ay

  • Ayakta tutulduğunda ağırlığı ayaklarına verir.
  • Kendi başına oturur.
  • Nesneleri sallar ve vurur.
  • Nesneleri bir elinden öbürüne geçirir.
  • Her iki elinde de aynı anda ayrı birer nesne tutar.
  • Karın üstü yatarken sırt üstü döner.
  • “Da”, “ga”, “ba”, “ka” gibi tek heceli sesler çıkarır.
  • İsmi çağrıldığında döner ve bakar.
  • Oyuncakların neler yapabildiğine dikkat eder. (ses çıkaran oyuncaklar, ışıklı oyuncaklar gibi)
  • Görüş alanından çıkan nesneleri takip eder.
  • Sürekli çevresinde olan insanların yüzlerini tanır.
  • Sesinizin tonunun ne anlama geldiğini bilebilir.
  • Çevresi hakkındaki farkındalığı artar.
  • Ebeveynlerinin var ya da yok olduğunu fark eder.
  • Yabancıları farklı davranır.
  • Heyecan, mutluluk ve mutsuzluğunu belirtir.

 9. Ay

  • Küçük nesneleri parmaklarıyla tutar.
  • Daha rahat hareket eder (emekleme, eşyalara tutunarak yürürme, elleri tutulduğunda yürüme)
  • Bir yere tutunarak ayağa kalkar.
  • Yeme eylemiyle daha ilgilidir. (Biberonunu tutar, yemekleri elle yemeye çalışır)
  • Sık duyduğu kelimeleri tanır (ismi, “banyo zamanı”, “bye-bye” gibi)
  • Sesli ve sessiz harfleri birleştirerek kelimeler türetir. (“dada”, “baba”, “mama”)
  • Sesleri ve hareketleri taklit eder.
  • Nesneleri dikkatlice inceler (tersine çevirir, parmaklarını boşluklarına sokar)
  • Oyuncakların elinden alınmasına karşı koyar.
  • Sakladığınızı gördüğü bir nesneyi bulur.
  • “Dur” gibi basit direktifleri uygular.
  • Ce-ee oyununu oynar. Ellerini heyecanla çırpar.
  • Yabancıların yanında rahatsız olabilir.

12. Ay

  • Kendi başına ayakta durur.
  • İlk adımlarını atar.
  • Kitabın birden fazla sayfasını aynı anda çevirir.
  • Küçük nesneleri kutuya koyar.
  • Kendi başına yeme yeteneği daha gelişmiştir. (bebek bardağından su içmeye çalışır.)
  • Siz onu giydirirken yardımcı olur.
  • Hareketle sesi birleştirir. (Bir nesneye uzanırken sesini kullanır.)
  • “Anne” veya “baba” kelimesinin anlamını bilir.
  • Aynı kelimeyi tekrar tekrar söyler.
  • Birşeyin yapılmaması söylendiğinde duraklar ya da durur.
  • İstediğinizde bir nesneyi verir.
  • Örtünün altına saklanan bir oyuncağı bulmak gibi basit problemleri çözebilir.
  • İşler istediği gibi gitmediğinde, yorgun olduğunda ya da bir problemi çözemediğinde huysuzlanabilir.
  • Problem çözme yeteğini gelişmeye başlar. (Ör: kendi açamadığı bir oyuncağın düğmesini sizin açabildiğinizi biliyorsa, o oyuncağı açmak için size verir)
  • Ebeveynleri ve bakıcılarıyla olmayı tercih eder.
  • Diğer çocuklarla oynar.

15. Ay

  • Yardımsız olarak yürür.
  • Sandalye ve diğer eşyaların üzerine tırmanır.
  • Kaşıkla yemek yer, kendi başına yemek ister.
  • “Mama” ve “baba” dışında 2 kelime daha söyler.
  • Bazı sesler ve kelimelerle yiyecek ve içecek istediğini belli eder.
  • İstediği şeyleri çekerek, parmakla işaret ederek ya da  homurdanarak belirtir.
  • “Ayakkabılarını getir.” ya da “Kitabı yere bırak.” gibi basit komutları yerine getirebilir.
  • “Hayır!”, “Gel!”, “Bak!” gibi kelimelerin anlamını bilir.
  • Objelerin fonksiyonlarını ve yaptığı hareketlerin sonuçlarını anlamaya başlar.
  • Aynada kendi görüntüsünü tanır.
  • Öpücük verir.
  • Anlatılan bir çocuk hikayesini dinler.

18. Ay

  • Kalemle karalar.
  • Yardımsız yürür ve bazen koşar.
  • Topu tekmeler.
  • Oyuncağını yerde çekebilir.
  • Kendi başına yemekten keyif alır. Ancak döküp, saçar.
  • 5-10 tane kelime söyler.
  • Burun, göz, ağız, kulak, el ve ayaklarının yerini gösterir.
  • “Onu babaya ver” gibi basit komutları yerine getirir.
  • Belli bir rolü taklit ettiği oyunlar oynar (bebeği beslemek, saçı taramak, bardağa çay dökmek gibi
  • Yaptığı şeye müdahale edilince hayır der.
  • Ebeveynlerinden daha kolay ayrılır. Ancak onları gördüğünde mutlu olur.

24-30 Ay

  • Yuvarlaklar ve düz çizgiler çizer.
  • Başarılı bir şekilde koşar. Nadiren düşer.
  • Merdivenlerden iner ve çıkar.
  • Tek ayak üzerinde desteksiz durur.
  • Kitabın sayfalarını tek tek çevirip resimlerine bakarak okur.
  • Kapı kolunu çevirerek kapıyı açar.
  • Ellerini yıkar ve kurular.
  • Çok az dökerek kendi başına yer.
  • 2-3 kelimelik cümleler kurar.
  • En az 20 kelimeyle konuşur. (Ben, sen, o dahil)
  • Duyduğu kelimeleri tekrar eder.
  • 2 aşamalı komutları yerine getirir.
  • Söylediğiniz nesneyi işaret eder.
  • Tanıdığı kişi, nesne ve vücut organlarının adını bilir.
  • Nesneleri 2-3 örtünün altına da saklasanız bulur.
  • Nesneleri renge ya da şekle göre ayırır.
  • Basit ev işlerinde yardımcı olur.
  • Bir hatasını düzelttiğinizde durur ve onu yapmaz.

2,5-3 Yaş

  • 3 tekerlekli bisiklete biner.
  • Çocuk makasıyla kağıt keser.
  • Bir tam daireyi çizer.
  • Olduğu yerde zıplar. Tek ayak üzerinde dengede durur.
  • Tuvaletini kendi yapar. Ellerini yıkar.
  • Yardımla kıyafetlerini giyer.
  • Çoğunlukla anlaşılır bir şekilde konuşur.
  • “Altında”, “üstünde”, “içinde”, “arkasında” gibi edatları anlar.
  • “Ve”, “veya” gibi bağlaçlarla cümleleri bağlar.
  • 2-3 parçalı yapbozları yapar.
  • Elindeki bir nesneyi kitaptaki resimle eşleştirir.
  • Nesneleri renge ya da şekle göre ayırır.
  • Diğer çocukları komutla yönlendirir.
  • Anne, baba, öğretmen gibi rolleri taklit ettiği oyunlar oynar.

3,5 Yaş

  • Tek ayak üzerinde kısa bir süre zıplar.
  • Çocuk makasıyla kağıt keser.
  • Yüzünü yardımsız yıkar.
  • Ayakkabı bağları dışında elbiselerini yardımsız giyer ve soyar.
  • “Kaç tane?” dendiğinde 5 ya da daha fazla nesne sayar.
  •  En az 4 rengi bilir.
  • Büyüklük, şekil ve rakam gibi kavramları bilir.
  • Çatışma yaratmadan, başında birinin olmasına gerek olmadan diğer çocuklarla yardımlaşarak oynar.
  • Taklit yaptığı oyunları iyice geliştirmiştir.

 4 Yaş

  • Tek ayak üzerinde birkaç saniye zıplar.
  • Bir yeri atlayarak geçer.
  • Anlaşılır resimler çizer.
  • En az 3 unsuru belli olan insan resmi çizer.  (baş, gözler, burun gibi)
  • Bir ya da daha fazla düğmeyi ilikler.
  • Birkaç harfi okur.
  • Cümle kurar. Kelimeleri anlaşılır.
  • Sohbet eder, günlük yaşamından hikayeler anlatır.
  • Birbiri ardına gelen 3 basit komutu yerine getirir.
  • Caddeyi geçerken genellikle 2 yöne de bakar.
  • Birkaç rengi bilir.
  • Saymak kavramını bilir. Biraz sayar.
  • Problemleri tek bir bakış açısından çözer.
  • Zamanı anlamayı başlar.
  • Hikayelerin bazı kısımlarını hatırlar.
  • “Aynı” ve “farklı” kavramlarını bilir.
  • Kendiden küçük çocukları korur.
  • Oyunların basit kurallarını takip edebilir.

 5 Yaş

  • Kendi başına salıncağa biner.
  • Adını yazar.
  • Tek başına tuvalete gider.
  • Sık kullandığı kelimelerin anlamını söyler.
  • Alfabeadeki pek çok harfi tanır.
  • 10 ya da daha fazla nesneyi sayar.
  • En az 4 rengi doğru söyler.
  • Zaman kavramını daha iyi anlar.
  • Günlük yaşamda kullanılan para, yemek, eşyalar gibi kavramları bilir.
  • Çocuklar arasında liderlik becerisi gösterir.
  • Oyuncakları giydirme ve hayal ürünü oyu

Leave a Comment

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir