A vitamini nedir?
A vitamini cilt, göz ve üreme sağlığının yanı sıra bağışıklık fonksiyonunu destekleyen temel bir besindir. Önceden oluşturulmuş A vitamini veya retinoidler et, kümes hayvanları ve süt ürünleri gibi hayvansal ürünlerde bulunur. ProvitaminA veya karotenoidler, meyve ve sebze gibi bitkisel ürünlerde bulunur.
Karaciğeriniz her iki türü de retinole dönüştürür. Daha sonra ya karaciğerinizde depolanır ya da lenfatik sistem tarafından vücudunuzdaki hücrelere taşınır.Cildiniz retinoid duyarlıdır, yani topikal olarak uyguladığınızda A vitaminini kolayca emebilir.
A Vitamini Ne İşe Yarar?
A vitamini vücudunuz ve cildiniz için oldukça fazla şey yapar. Şunlarda rol oynar:
• Görüş
• Üreme
• Bağışıklık sistemi işlevi
• Kalbiniz, akciğerleriniz ve böbrekleriniz gibi organların işlevi
• Akne dahil cilt sağlığı
A Vitamininin Cildinize Faydaları
A vitamini cildinize şu yollarla fayda sağlayabilir:
Kırışıklık ve sarkma görünümünü iyileştirme
Kanıtlar, topikal retinoidlerin – başka bir deyişle A vitamini – kolajen üretimini uyararak ince çizgilerin ve kırışıklıkların görünümünü azaltmaya çalıştığını öne sürüyor.Retinol gibi retinoidler ayrıca hasarlı elastin liflerinin çıkarılmasına yardımcı olarak ve anjiyogenezi veya yeni kan damarlarının oluşumunu teşvik ederek cilt elastikiyetini ve sarkmayı iyileştirebilir.
Hiperpigmentasyonu ve diğer güneş hasarlarını azaltmak
Beta karoten gibi karotenoidlerde yüksek bir diyet hücre hasarını, cilt yaşlanmasını ve cilt hastalıklarını önlemeye yardımcı olabilir. Karotenoidler ayrıca cildinizi kirlilik ve UV radyasyonu gibi cilt sağlığını ve görünümünü de etkileyebilecek çevresel faktörlerden korumaya yardımcı olabilir.Retinoidler cilt hücresi dönüşümünü destekler. Böylece, hiperpigmentasyonu, yaşlılık lekelerini ve güneş lekelerini iyileştirmeye yardımcı olabilir ve ayrıca genel olarak daha eşit bir cilt tonuna yol açabilirler.
Sivilcelerin giderilmesine yardımcı olmak
Amerikan Dermatoloji Akademisi, hem ergenlerde hem de yetişkinlerde akne tedavisine yardımcı olmak için topikal retinoidleri önermektedir. Retinoidler, sivilceleri önlemek için yüzeydeki cildi pul pul dökmeye, kir, yağ ve ölü deri hücrelerini gözeneklerden temizlemeye yardımcı olabilir.
Ayrıca, gözeneklerin ve akne izlerinin görünümünü azaltmaya yardımcı olabilecek kolajen ve elastin üretimini uyarmak için cildin yüzeyine nüfuz ederler.
Sedef hastalığı ve diğer cilt koşullarının tedavisine yardımcı olur
Sedef hastalığını tedavi etmek için kullanılan hem topikal hem de oral reçeteli ilaçlar A vitamini içerir. Topikal retinoid, kabarık cilt lekelerinin oluşumunu ve iltihaplanmaya neden olan sitokinlerin ve interlökinlerin oluşumunu azaltır. Bir sağlık uzmanı, şiddetli, dirençli sedef hastalığını tedavi etmek için başka bir retinoid olan oral asitretini de reçete edebilir.
A vitamini bazlı bir ilaç olan beksaroten (Targretin), döküntü, kuruluk, kaşıntı ve kalınlık gibi cilt değişikliklerine neden olabilen bir kanser türü olan kutanöz T hücreli lenfomayı tedavi etmek için de kullanılır.
A Vitamini Eksikliği Yaygın Mıdır?
Amerika Birleşik Devletleri’nde, kahvaltılık gevrek ve süt gibi ticari olarak güçlendirilmiş ürünler, peynir, tereyağı ve meyve ve sebzeler gibi besin açısından yoğun birçok gıdada olduğu gibi A vitamini içerir. Ulusal Sağlık Enstitüleri’ne (NIH) göre, 4 yaşın üzerindeki kişiler her gün 400 mcg RAE A vitamini tüketmelidir. Bu gereksinimi hem bitkisel hem de hayvansal kaynaklardan karşılayabilirsiniz. ABD’deki çoğu insan, yedikleri gıdalardan yeterli miktarda A vitamini alır. Bununla birlikte, prematüre bebekler ve kistik fibrozlu insanlar bu vitaminin ek miktarlarına ihtiyaç duyabilir. Küçük çocuklar genellikle üreme çağındaki yetişkinlerden ve bebek emziren insanlardan daha az A vitamini gerektirir. A vitamini eksikliği, besleyici gıdaların kolayca bulunabildiği bölgelerde yaygın olmasa da, çoğu Afrika ve Güneydoğu Asya ülkesindeki insanları etkiler.
A Vitamini Alma Ve Kullanma Yolları
Gıdalardaki A vitamini A vitamini yönünden zengin çok çeşitli gıdaları içeren bir diyet yiyerek cildinizin sağlığını destekleyebilirsiniz.
Retinoidler, aşağıdakiler gibi hayvansal ürünlerde bulunabilir:
• Somon
• Sığır karaciğeri
• Süt, tereyağı ve peynir dahil olmak üzere süt ürünleri
• Yumurtalar
• Balık
• Morina karaciğeri yağı
• Karides
Karotenoidler, aşağıdakiler gibi bitki ürünlerinde bulunabilir:
• Havuçlar
• Domates
• Tatlı patatesler
• Lifli yeşil sebzeler
• Mango, kayısı ve erik dahil meyveler
A vitamini takviyeleri
Çoğu insan ihtiyaç duyduğu tüm A vitaminini diyetlerinden alır, ancak A vitamini takviyesi almayı düşünüyorsanız, aşağıdakiler de dahil olmak üzere birkaç seçeneğiniz vardır:
• Çoğu bir miktar A vitamini içeren multivitaminler
• Beta karoten (provitamin A)
• Retinil asetat veya retinil palmitat (önceden oluşturulmuş A vitamini)
• Provitamin A ve önceden oluşturulmuş vitamin A kombinasyonu
Topikal ve reçeteli retinoidler
Bol miktarda kanıt, topikal olarak uygulanan retinoidlerin faydalarını desteklemektedir. Kollajen ve elastin üretimindeki artış, yeni cilt hücrelerinin çoğalmasından bahsetmiyorum bile, cildinizi pürüzsüzleştirmeye ve ince çizgilerin ve kırışıklıkların görünümünü azaltmaya yardımcı olabilir. Retinoidler ayrıca tıkanmış gözenekleri azaltmaya ve akneyi tedavi etmeye yardımcı olan anti-inflamatuar özelliklere sahiptir. Topikal A vitamini denemek istiyorsanız seçenekleriniz şunları içerir:
• Kırışıklıkların görünümünü azaltmaya yardımcı olmak için tasarlanmış kremler, serumlar ve yağlar
• Nemlendiriciler
• Güneş kremi
• Tezgah üstü (otc) akne ürünleri
• Reçeteli akne tedavisi
Cilt hedeflerinize dayalı seçenekleri araştırıyorsanız:
• Akne için. Sivilce için OTC retinoidleri genellikle siyah nokta ve beyaz nokta gibi hafif, iltihaplanmayan sivilceler için en iyi sonucu verir. Differin jel, daha önce yalnızca reçeteyle alabileceğiniz bir OTC seçeneğidir. İltihaplı sivilceniz varsa, bir dermatolog, tretinoin gibi farklı bir retinoid veya başka tedaviler reçete edebilir.
• Yaşlanma belirtileri için. OTC retinol kremleri ve serumları, ince çizgilerin ve kırışıklıkların görünümünün yanı sıra hafif renk bozulmalarını en aza indirmeye yardımcı olabilir. Tam yüz seçeneklerinin yanı sıra göz ve boyun çevrenize özel kremler de bulabilirsiniz. Bir dermatolog, daha derin kırışıklıkları, cilt sarkmasını ve yaşlılık lekelerini gidermeye yardımcı olmak için daha güçlü retinoidler reçete edebilir.
• Sedef hastalığı için. Reçeteli bir retinoid olan tazaroten, bazen cilt ve tırnak sedef hastalığını tedavi etmek için bir kortikosteroid ile birlikte kullanılır. Bu retinoid, cilt hücrelerinin büyümesini yavaşlatmaya, kalınlığı ve pullanmayı azaltmaya ve renk değişikliği ve şişmeyi iyileştirmeye yardımcı olur.
A Vitaminini Güvenle Kullanmak
A vitamini herkes için doğru seçim değildir. Çok fazla oral veya topikal A vitamini yan etkilere neden olabilir. Özellikle belirli cilt rahatsızlıkları ve diğer sağlık sorunları olan kişiler için zararlı bile olabilir.
İşte A vitamini güvenle kullanabilmeniz için bilmeniz gerekenler.
Topikal Retinoidler
Aşağıdaki durumlarda retinoid içeren ürünler iyi seçenekler olmayabilir:
• Gül hastalığı
• Egzama
• Cilt alerjileri
• Kuru cilt
• Hormonal sivilce
• Orta veya şiddetli akne izi
Topikal retinoidlerin potansiyel yan etkileri şunlardır:
• Cilt kuruluğu, kızarıklık, kaşıntı ve ölçekleme
• Uv ışığına karşı artan hassasiyet (gerçek ve yapay)
• Egzama alevlenmeleri
Ağızdan A vitamini
Çoğu insan diyetlerinden yeterli miktarda A vitamini alır. Takviyelerden veya bazı ilaçlardan çok fazla önceden oluşturulmuş A vitamini almak, aşağıdakiler dahil ciddi yan etkilere neden olabilir:
• Baş ağrısı
• Bulanık görme
• Mide bulantısı
• Baş dönmesi
• Karaciğer hasarı
• Doğum kusurları
• Koma
• Ölüm
Beta karoten gibi yüksek miktarda provitamin A tüketmek, çok fazla önceden oluşturulmuş A vitamini almakla aynı riskleri taşımaz, ancak cildinizi sarıya veya turuncuya çevirebilir. Bu ciddi bir durum değildir ve beta karoten alımınızı azalttığınızda cildiniz tipik rengine dönecektir.
A vitamini, aşağıdakiler de dahil olmak üzere diğer takviyeler ve ilaçlar ile etkileşime girebilir:
• sedef hastalığını tedavi etmek için kullanılan asitretin (Soriatane)
• T hücreli lenfomanın cilt etkilerini tedavi etmek için kullanılan beksaroten (Targretin)
• Orlistat (Alli, Xenical), bir kilo verme ilacı
Bu ilaçlardan herhangi birini alıyorsanız veya hamileyseniz, A vitamini takviyeleri almayın veya retinol ve diğer retinoidler gibi topikal A vitamini uygulamayın.
Sağlıklı Bir Cilt Elde Etmenin Ve Korumanın Diğer Yolları
Cildinizi iyileştirmek istiyorsanız, A vitamininin ötesinde seçenekleriniz var. Bu adımlar ayrıca daha sağlıklı bir cilt elde etmenize ve korumanıza yardımcı olabilir:
• Her gece 7 ila 9 saat arasında uyumayı hedefleyin.
• Antioksidanlar açısından zengin besleyici bir diyet yapın.
• Her gün güneş koruyucu kullanın. Dışarıda vakit geçirmeden önce güneş kremini tekrar uyguladığınızdan veya cildinizi kapattığınızdan emin olun.
• Özellikle güneş kremi ve bronzlaşma yatakları kullanmadığınızda aşırı güneşe maruz kalmaktan kaçının.
• Sigaradan kaçının ve zaten sigara içiyorsanız bırakmayı deneyin.
• Yüzünüzü her sabah ve akşam yıkayın.
• Cilt tipinize göre düzenli bir cilt bakım rutini sürdürün.
Rosacea veya akne gibi cilt sorunlarınız varsa bir dermatologla çalışmak da önemlidir. Bir dermatolog ayrıca cildinizin bakımı konusunda daha fazla ipucu sunabilir.