El, ayak ve ağız hastalığı, genellikle 5 yaşından küçük bebekleri ve çocukları etkileyen yaygın bir viral hastalıktır. Bazen büyük çocuklarda ve yetişkinlerde de ortaya çıkabilir.
El, ayak ve ağız hastalığına; poliovirüsler, coxsackie virüsler, echovirüsler ve diğer enterovirüsleri içeren Enterovirüs familyasından (grup) virüsler neden olur.
Bulaşma
El, ayak ve ağız hastalığına neden olan virüsler, enfekte bir kişinin burun ve boğaz salgılarında, ciltteki kabarcıkların içindeki sıvıda, dışkısında bulunabilir. Enfekte bir kişiyle kucaklaşmak gibi yakın temasla, enfekte bir kişi öksürdüğünde ya da hapşırdığında hava yoluyla, bebek bezi değiştirmek gibi enfekte kişinin dışkısıyla temastan sonra, ellerin yıkanmadan göze, buruna veya ağıza dokunulmasıyla, kontamine olmuş nesnelere ve yüzeylere, örneğin üzerinde virüs bulunan bir kapı tokmağına temas sonrası ellerin yıkanmadan göze, ağıza veya buruna dokunulmasıyla, yüzme havuzlarında ki gibi durgun suların yutulmasıyla el, ayak ve ağız hastalığına neden olan virüslerle enfekte olmak mümkündür. Genellikle, el, ayak ve ağız hastalığı olan bir kişi, hastalığın ilk haftasında en fazla bulaştırıcıdır. İnsanlar bazen semptomlar ortadan kalktıktan sonra günler veya haftalar boyunca bulaştırıcı olabilirler. Bazı insanlar özellikle de yetişkinler, enfekte olsalar dahi herhangi bir semptom gelişmez, ancak virüsü başkalarına bulaştırabilirler. El, ayak ve ağız hastalığı evcil hayvanlara veya diğer hayvanlara bulaşmaz.
Belirtiler
Hastalık genellikle 3-7 günlük kuluçka süresinden sonra; Ateş (24-48 saat sürer ve genellikle ilk semptomdur), iştahsızlık, boğaz ağrısı, halsizlik ile başlar. Ateş başladıktan 1-2 gün sonra, ağız içinde herpangina denilen ağrılı yaralar gelişebilir. Genellikle ağzın arkasında küçük kırmızı lekeler olarak başlarlar, su toplayarak ağrılı hale gelirler. Avuç içlerinde ve ayak tabanlarında da bir veya iki gün boyunca , kırmızı lekeler, bazen de kabarcıklar şeklinde deri döküntüleri gelişebilir. Ayrıca döküntüler dizlerde, dirseklerde, kalça veya genital bölgede de görülebilir.
Bazı insanlar, özellikle küçük çocuklar ağrılı ağız yaraları nedeniyle yeterince sıvı alamazlar ve dehidrate hale gelebilirler. Bu durumlarda tıbbi yardım alınmalıdır.
Bu belirtilerin hepsi herkeste ortaya çıkmayabilir. Çoğu insan hastalığı hafif geçirir veya hiç semptomları olmaz. Ancak az sayıda vakada daha şiddetli seyredebilir.
- El, ayak ve ağız hastalığı ile viral veya aseptik menenjit ortaya çıkabilir, ancak nadirdir. Ateş, baş ağrısı, ense sertliği veya sırt ağrısına neden olur ve enfekte kişinin birkaç gün hastanede kalmasını gerektirebilir.
- Ensefalit (beyin iltihabı) veya polio benzeri felç oluşabilir, ancak bu daha da nadirdir.
- El, ayak ve ağız hastalığından sonra birkaç hafta içinde, çoğunlukla çocuklarda ortaya çıkan el ve ayak tırnağı kaybı bildirilmiştir. İncelenen vakalarda tırnak kaybının geçici olduğu ve tırnakların tedavi gerektirmeden tekrar geldiği görülmüştür.
Tanı ve Tedavi
El, ayak ve ağız hastalığı, ağız yaralarına neden olan birçok enfeksiyondan biridir. Sağlık uzmanları genel olarak el, ayak ve ağız hastalığından kaynaklanan ağız yaralarını; hastanın yaşını, semptomları, döküntülerin ve ağız yaralarının görünümünü göz önüne alarak tesbit edebilirler.
Tanı genellikle klinik olarak konulabilir. Bazı şüpheli ve atipik durumlarda sağlık uzmanı hastanın boğazından veya dışkılarından örnekler alarak, virus için test yapmak üzere laboratuvara gönderebilir.
El, ayak ve ağız hastalığının özel bir tedavisi yoktur. Semptomlara yönelik tedaviler uygulanabilir. Ağrı ve ateşi gidermek için ilaçlar alınabilir(Çocuklara aspirin verilmemelidir). Ağız ağrılarını uyuşturmak için gargaralar veya spreyler kullanılabilir.
Bir kişinin ağız yaraları varsa, yutkunmak acı verebilir. Kişi yeterince sıvı içemiyorsa, damar yoluyla sıvı takviyesi gerekebilir. kaşıntılar için Hindistan yağı etkili oluyor…
Hastalıktan korunmak için bunlara dikkat edin;
El-ayak-ağız hastalığına karşı en etkili yöntem hijyen kurallarına dikkat edilmesidir. Alınması gereken önlemler şöyle sıralanabilir:
- Bulaşıcı olduğundan el-ayak-ağız hastalığına yakalanan kişilerden uzak durun
- Özelikle 1 hafta boyunca kreş – anaokulu park ve benzeri kalabalık ortamlardan çocukları uzak tutun.
- Çocukların ortak oyuncaklarla oynadıkları alanların düzenli şekilde dezenfekte edilmesine özen gösterin
- Çocukların ellerini düzgün şekilde yıkadıklarından emin olun
- Bebeklerin bezini değiştirdikten sonra ellerinizi yıkayın
- Tabak, bardak, çatal, kaşık, havlu gibi kişisel eşyaların ortak kullanımından kaçının.
- Hastalarla öpüşme ve sarılma gibi yakın temasta bulunmayın