Genital uçuk (Herpes), herpes simplex isimli virüsün neden olduğu cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon hastalığıdır. HSV olarak da isimlendirilen etken virüs, bir defa alındıktan sonra vücutta ömür boyu kalır. Çoğu zaman uyku evresinde olduğu için her zaman belirti vermez. Zaman zaman aktif forma geçerek bazı bulgulara neden olabilir.
Genital uçuk nedeni olan virüs, kişiye en sık vajinal, anal ya da oral seks yoluyla bulaşır. Herpes simplex, HSV-1 VE HSV-2 olmak üzere iki farklı formda bulunan ve cilt enfeksiyonlarına yol açan bir virüstür. HSV-1 daha çok dudak ve çevresinde belirtilerle seyreden oral herpese yol açarken, genital uçuk etkeni olan şekli sıklıkla HSV-2’dir. Herpes virüsü, vücuda bir defa alındıktan sonra ömür boyu latent (sessiz) bir şekilde orada kalır. Bazı bireylerde herhangi bir belirtiye neden olmazken, diğerlerinde zaman zaman ortaya çıkan ve şiddetine göre antiviral tedavi gerektirebilen bulgularla seyredebilir.
Genital herpes belirtileri nelerdir?
Vücudunda genital uçuk virüsünü taşıyan pek çok kişide herhangi bir belirti gözlenmez. Bazı bireylerde ise ara ara tekrarlayan semptomlar söz konusudur. Virüsün ilk defa vücuda girmesiyle ortaya çıkan belirtiler, sıklıkla sonraki enfeksiyonlara göre daha ağırdır. Çoğu insanda ilk belirtiler, virüsü kaptıktan sonraki birkaç hafta içinde ortaya çıkar. Bazı bireyler, yaşamları boyunca yalnızca bir veya iki defa aktif enfeksiyon geçirir. Bazı hastalarda ise virüs, yılda dört veya beş defa aktif forma geçer. Aktif enfeksiyon döneminde kadın ve erkeklerde görülebilen genital herpes belirtileri aşağıda listelenmiştir:
- Erkeklerde penis, tesisler, anüs ve çevresindeki ciltte içi sıvı dolu kabarcıklar ve idrar yaparken ağrı, yanma
- Kadınlarda vajina, anüs ve çevresindeki kalça derisinde içi sıvı dolu kabarcıklar
- Kadınlarda ayrıca idrar yaparken yanma ve vajinal akıntıda artışa neden olabilir.
- Ağız, yüz ve dudaklar gibi enfeksiyon bölgesiyle temas eden herhangi bir yerde uçukta görülen tipik kabarcıklar ortaya çıkabilir.
- Sıkkıkla ilgili bölgede kabarcıklı yaralar çıkmadan önce kaşınma, yanma ya da uyuşma hissedilir.
- Oluşan kabarcıklar daha sonra delinerek akıntılı ve kanamalı açık yaralar haline dönebilir.
- Yaralar, ortalama bir hafta kadar sonra kabul bağlayabilir. Çoğu olguda yaralar herhangi bir iz bırakmadan tamamen iyileşir.
- Baş ağrıları
- Genel vücut ağrısı
- Ateş
- Halsizlik ve genel anlamda kendini iyi hissetmeme
- Kasık, boyun veya koltuk altındaki lenf düğümlerinde şişme. Lenf düğümleri, vücutta ortaya çıkan enfeksiyonlarla mücadele etmede görevli bezlerdir.
- Kas ağrıları
- Bel, kalça ve bacaklarda ağrı
Vajinada uçuk bulunması bebeği etkiler mi?
Vajinada uçuk bulunan anneden vajinal yolla doğan bebeğe HSV bulaşabilir. Doğum sırasında herpes bulaşmış yeni doğan bir bebekte; yüz, vücut ve cinsel organlarda ülserler yani açık yaralar görülebilir. Bu bebeklerde ensefalit (beyin iltihabı), körlük ve hatta ölümle sonuçlanabilen oldukça ciddi komplikasyonlar gelişebilir. Bu nedenle mevcut bir genital herpes teşhisi varlığı ya da gebelik sırasında hastalığa yakalanma durumu mutlaka takip eden doktorlara bildirilmelidir. Böylece doğum sırasında gerekli önlemlerin alınması sağlanabilir. Örneğin doğum kanalında aktif uçuk varsa, bebeğe bulaşın önlenmesi için doğum sezaryen ile gerçekleştirilebilir.
Genital herpes nedenleri nelerdir?
Genital herpes nedeni genellikle herpes simplex-2 (HSV-2) adı verilen virüstür. Bununla birlikte daha çok dudak ve çevresinde uçuğa neden olan herpes simpleks virüsü tip 1 (HSV-1) de genital herpesin sebebi olabilir. Sıklıkla oral seks yoluyla genital bölgeye bulaşan HSV-1 bağlı enfeksiyonlarda, hastalığın nüks etme sıklığı HSV-2’ye göre çok daha azdır. HSV, cinsel organların nemli derisi ile temas yoluyla kişiden kişiye kolaylıkla geçebilir. Virüs, cildin diğer bölgelerine ve gözlere de temas yoluyla bulaşabilir. Enfeksiyon şu yollarla kişiden kişiye aktarılabilir:
- Prezervatif gibi bariyer koruması kullanmadan vajinal veya anal seks yapmak
- Seks oyuncaklarını ortak kullanmak
- Oral ya da genital bölgede uçuk enfeksiyonu olan bir kişiyle oral veya genital temasta bulunmak
- Vajinal uçuk enfeksiyonu olan anneden bebeğe normal doğum sırasında
Virüsün en bulaşıcı olduğu evre, belirtilerin görülmeye başladığı dönemden iyileşmeye başladığı döneme kadar olan zaman dilimini içerir. Nadiren hastalığın aktif olmadığı belirtisiz dönemlerde de bulaşma söz konusu olabilir.
Genital uçuk tanısı nasıl konulur?
Çoğu hasta, genital herpes için nadiren doktora gitme ihtiyacı hisseder. Çünkü hastalık genel olarak hafif belirtilerle seyreder veya hiç semptom vermez. Bununla birlikte bazı bireylerde semptomlar sıkıntı verici olabilir. Bu durumda hastaya tedavi için antiviral ajanlar reçete edilebilir. Genital herpes tanısı için çoğu zaman fizik muayene ve hasta ile görüşme yeterlidir. Ancak bazen doktorunuz tedavi öncesinde hastalığa kesin tanı koymak için aşağıda sıralanan testleri yapılabilir:
- Polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) testi: Bu testte virüs DNA’sının tespiti yoluyla tanı konur.
- Serolojik testler: Vücutta virüse karşı oluşturulan antikorların tespit edilmesine olanak sağlar.
Genital herpese ne iyi gelir?
Genital uçuğun neden olduğu semptomları hafifletmek için evde bazı doğal yöntemler denenebilir. Bununla birlikte olası yan etkilerinden korunmak adına öncesinde bir doktorla konuşmadan, bitkisel de olsa herhangi bir uygulama yapılmamalıdır. Bazı kişilerde, uçuk semptomlarından kaynaklanan rahatsızlığa iyi gelebilen uygulamalardan bir kısmı şunlar olabilir:
- Hafif tuzlu su ile yıkanmak veya sıcak oturma banyosu yapmak
- İdrar yaparken ağrıyı hafifletmek için kabarcıkların üzerine su dökmek
- Yaraya aloe vera jel sürmek
- Etkilenen bölgeye vazelin uygulamak
- Tahrişi önlemek için geniş iç çamaşırı ve kıyafet giymek
- Semptomlar geçene kadar cinsel aktiviteden kaçınmak
- İdrara çıkmadan önce üretraya uyuşturma etkisi olan krem sürmek
- Ağrı kesici ilaç almak
- Bölgeye havluya sarılmış buz uygulanmaması yapmak
Genital herpes tedavi yöntemleri nelerdir?
Genital herpesin aşısı ya da hastalığı tamamen iyileştirebilen herhangi bir tedavi seçeneği henüz mevcut değil. Bununla birlikte çoğu hastada semptomlar hafif seyrettiğinden herhangi bir genital herpes tedavisi gerekli değil. Hastalığı ağır seyreden bazı hastalar için ise ağızdan alınan antiviral ilaçlar ya da topikal kremler reçete edilebilir. Bu ilaçlar belirtilerin daha kısa sürede geçmesini ve hastalığın daha az sıklıkta tekrarlanmasını sağlayabilir. Kremler ayrıca ağrı ve yanmayı hafifletmeye yardımcı olabilir. Yukarıda da belirtildiği gibi hastalıktan korunmak için geliştirilmiş bir aşı henüz mevcut değil. Bununla birlikte bulaş riskini azaltmak için sıralanan önlemler etkili olabilir:
- Belirtiler mevcutken cinsel temastan kaçınmak
- Her ilişkide kondom kullanmak
- Fazla sayıda seksüel partner edinmekten kaçınmak
- Yaralara dokunmaktan ya da kaşımaktan kaçınmak. Kişi uçuk yaralarından gelen akıntıya temas ettiyse mutlaka ellerini su ve sabunla iyi bir şekilde yıkamalıdır. Çünkü bu yolla virüs gözler gibi vücudun başka bölgelerine taşınabilir.